Kto może być windykatorem?
Formalnie status takiej osoby nie jest uregulowany, ponieważ obecnie nie ma aktu prawnego dedykowanego działalności windykacyjnej i statusowi windykatora. Działania firm windykacyjnych oparte są na zasadzie swobody wykonywania działalności gospodarczej (z pewnymi wyjątkami).Branża zarządzania należnościami wykształciła również zasady dobrych praktyk i kodeksy etyczne dotyczące firm i osób realizujących czynności windykacji.
Windykacja należności – jakie czynności podejmuje windykator?
Czynności jakie wykonuje firma windykacyjna to, w ogólnym pojęciu, szereg działań ukierunkowanych na doprowadzenia do odzyskania długu na rzecz wierzyciela. W praktyce czynności te obejmują kontakty z dłużnikiem zmierzające do poinformowania go o długu oraz spowodowania uregulowania zobowiązania. Kontakty te mogą mieć różne formy, w tym kontakty telefoniczne, pisemne, sms, e-mail i im podobne, a także wizyty osobiste.
Kim jest windykator terenowy?
Windykator terenowy osoba, która dąży do nawiązania kontaktu osobistego z dłużnikiem w terenie. Potrzeba osobistego kontaktu jest najczęściej motywowana brakiem reakcji dłużnika na wcześniejsze próby kontaktu o charakterze pisemnym czy telefonicznym. Może to być spowodowane posiadaniem przez wierzyciela nieaktualnych danych kontaktowych dłużnika lub ich braku np. numer telefonu, adres e-mail, ale także unikaniem przez dłużnika kontaktu z wierzycielem.
Do zadań windykatora terenowego należy:
- przeprowadzanie wyjazdów terenowych w celu kontaktu osobistego z dłużnikiem,
- negocjacje z dłużnikiem dotyczące warunków spłaty np. rozłożenie zadłużenia na raty,
- kontrolowanie terminu spłaty zadłużenia,
- przygotowywanie dokumentacji związanej z windykacją,
Windykator terenowy jest zatem angażowany w proces odzyskiwania należności wtedy, gdy wierzyciel nie może nawiązać kontaktu w inny sposób niż z wykorzystaniem wizyty terenowej pod adresem znanym wierzycielowi. Będzie to najczęściej miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku firm lub miejsce zamieszkania w przypadku osób fizycznych.
Usługi detektywistyczne w windykacji – kiedy potrzebujemy wsparcia detektywa?
A kim jest detektyw? Detektyw to zgodnie z ustawą osoba, która posiada licencję detektywa. W przeciwieństwie do zawodu windykatora, zarówno usługi detektywistyczne jak i status detektywa został uregulowany w ustawie (Ustawa z dnia 6 lipca 2001 re. o usługach detektywistycznych).
Zajmuje się zbieraniem informacji na temat dłużników, w tym ich adresów, numerów telefonów, miejsc pracy i innych ważnych danych. Może też przeprowadzać obserwacje i śledztwa, aby ustalić, gdzie przebywają dłużnicy oraz przeprowadzić ocenę sytuacji finansowej przedsiębiorcy.
Same usługi detektywistyczne są opisane w ustawie jako: „(…) czynności polegające na uzyskiwaniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach, realizowane na podstawie umowy zawartej ze zleceniodawcą, w formach i w zakresach niezastrzeżonych dla organów i instytucji państwowych na mocy odrębnych przepisów, a w szczególności:
1) w sprawach wynikających ze stosunków prawnych dotyczących osób fizycznych;
2) w sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych dotyczących:
a) wykonania zobowiązań majątkowych, zdolności płatniczych lub wiarygodności w tych stosunkach,
b) bezprawnego wykorzystywania nazw handlowych lub znaków towarowych, nieuczciwej konkurencji lub ujawnienia wiadomości stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub tajemnicę handlową;
3) sprawdzanie wiarygodności informacji dotyczących szkód zgłaszanych zakładom ubezpieczeniowym;
4) poszukiwanie osób zaginionych lub ukrywających się;
5) poszukiwanie mienia;
6) zbieranie informacji w sprawie, w której toczy się postępowanie karne, postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe albo inne, jeżeli w toku postępowania można zastosować przepisy prawa karnego.”
Skoro ustawa o usługach detektywistycznych nadaje detektywom uprawnienia do realizowania czynności detektywistycznych, a których realizację bez licencji detektywa wiąże się z odpowiedzialnością karną, należy przyjąć, że osoba potocznie nazywana windykatorem terenowym takich uprawnień nie ma. Co więcej, uprawnień do świadczenia usług detektywistycznych, w szczególności polegających na ”(…) uzyskiwaniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach (…) w sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych dotyczących (…), wykonania zobowiązań majątkowych, zdolności płatniczych lub wiarygodności w tych stosunkach, (…) poszukiwanie mienia, taki przedsiębiorca również nie ma.
Windykacja terenowa – jak to wygląda w praktyce?
Windykacja terenowa to forma dochodzenia należności, polegająca na bezpośrednim kontakcie z dłużnikiem na jego terenie, często w miejscu prowadzenia działalności lub w przypadku osób fizycznych w miejscu zamieszkaniadłużnika. W ramach takiej windykacji, przedstawiciele firmy zajmującej się windykacją podejmują osobiste spotkania z dłużnikiem w celu przeprowadzenia negocjacji dotyczących obowiązku spłaty należności.
Tego rodzaju windykacja może być skuteczna w przypadku dłużników, którzy nie odpowiadają na pisma lub telefony, lub w przypadku dużych należności, których windykacja przez telefon lub korespondencję może okazać się nieskuteczna.
W obszarze windykacji terenowej realizowanej na przykład na rzecz firm leasingowych firmom windykacyjnym stawiane są różne zadania. Pierwsze, to podstawowe, dotyczy oczywiście odzyskania należności, często również odzyskania przedmiotu leasingu. Co jednak, gdy dłużnika lub przedmiotu nie można zlokalizować?
Uprawnieniem windykatora jest nawiązanie kontaktu z dłużnikiem pod adresem wskazanym przez wierzyciela lub innym, który zostanie ustalony w toku prowadzenia sprawy. Jak zatem windykator ma to zrobić, gdy adres jest nieaktualny i nie można go ustalić chociażby w innych zbiorach ogólnie dostępnych?
Czy windykator terenowy powinien być detektywem?
Większość firm windykacyjnych działających na zlecenie wierzyciela nie posiada uprawnień detektywistycznych i nie zatrudnia detektywów. Wydaje się, że wobec nieposiadania aktualnego adresu czy danych kontaktowych, windykator powinien zakończyć swoje działanie. Tylko detektyw, działający w imieniu przedsiębiorcy posiadającego stosowny wpis do rejestru usług regulowanych w zakresie usług detektywistycznych, może w takim przypadku prowadzić czynności polegające na pozyskiwaniu dodatkowych danych dłużnika, innych niż dostępne w ogólnodostępnych zbiorach danych, w wyniku np. przeprowadzenia wywiadu środowiskowego u sąsiadów lub obserwacji. Nawet niewinne wypytywanie sąsiadów czy byłych pracowników na temat dłużnika o numer telefonu czy też miejsca pobytu lub prowadzenia działalności przez dłużnika wydaje się być kontrowersyjne, jeżeli nie jest zgodne z prawem.
Czy zatem windykator powinien być detektywem? Na to pytanie musi odpowiedzieć sobie każdy przedsiębiorca, który zleca windykację długu, każdy przedsiębiorca, który takie zlecenie do realizacji przyjmuje oraz każdy pracownik, który je realizuje w ramach swojej pracy terenowej, na podstawie analizy treści zawartej umowy, podejmowanych czynności czy treści składanych raportów.
Jest o czym myśleć, bo realizacja usługi detektywistycznej bez rejestracji lub wykonywanie czynności detektywa bez licencji zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 2.
Andrzej Mańkowski
